Op donderdag 13 februari kregen de vertegenwoordigers van de NPB-leden in de bondsraad een voorbeschouwing op het nieuwe stelsel. Ze waren enthousiast over wat ze te horen kregen van NPB-jurist Björn Vreeswijk, die sinds 2020 als letsel­schade­deskundige bij de besprekingen betrokken is. ‘Die reactie had ik ook wel verwacht,’ aldus Vreeswijk. ‘De werkgever en de bonden zijn het eens geworden over een fundamentele wijziging van het beleid ten gunste van collega’s die tijdens of door hun politiewerk letselschade oplopen.’

Voor deze gedupeerde medewerkers hebben de werkgever en de bonden in het verleden meerdere (financiële) voorzieningen afgesproken, met name doorbetaling van het loon, vergoeding van medische kosten en toekenning van smartengeld bij blijvende invaliditeit door een dienstongeval of beroepsziekte. Deze laatste aanspraak werd in 1997 in artikel 54a van het Besluit algemene rechtspositie politie (Barp) vastgelegd.

In de loop der jaren werd deze bepaling door de werkgever en de bonden uitgewerkt in twee praktische regelingen: de Regeling smartengeld dienstongevallen politie (van kracht geworden in 2007) en de Regeling vergoeding beroepsziekten politie (van kracht geworden in 2015). Deze documenten beschreven vooral hoe het percentage blijvende invaliditeit als gevolg van een dienstongeval of een beroeps­ziekte bepaald moest worden. Dat percentage bepaalde namelijk de hoogte van het bedrag aan smarten­geld.

Vreeswijk: ‘Op zich allemaal best redelijk geregeld, maar de crux van het beleid was jarenlang dat onder­steunende voorzieningen pas beschikbaar kwamen als de klachten officieel waren erkend als een beroeps­ziekte of een dienstongeval. Zonder die erkenning kwam je dus helemaal niet aan de vergoeding van medische kosten, doorbetaling van het loon en het berekenen van de juiste hoeveelheid smartengeld toe.

De NPB heeft voor heel wat collega’s rechtszaken moeten voeren om een erkenning te verkrijgen. De werkgever kon op dat punt ook behoorlijk formalistisch zijn. Niet alleen wilde die vaak eerst overtuigend medisch bewijs van het bestaan van bepaalde klachten, ook moesten collega’s vervolgens aantonen dat de gezond­heidsproblemen samenhingen met het politiewerk. Bewijs dat voor een letsel­schadeslachtoffer niet eenvoudig te leveren is.

Vreeswijk: ‘In het nieuwe stelsel is dit veel beter ingericht. Vanuit de gedachte van werkgeversverant­woordelijk­heid is vertrouwen het uitgangspunt. Aan het leveren van eventueel bewijs worden nu gelukkig meer reële eisen gesteld dan voor­heen.’

In 2012/2013 vond een bijzondere krachtenbundeling plaats. Toenmalig NPB-voorzitter Han Busker en toen­malig politieminister Ivo Opstelten besloten zich samen sterk te maken voor meer erkenning van een ernstig gezondheidsrisico dat het werk van politiemensen met zich meebrengt: het ontwikkelen van PTSS - een post-traumatische stressstoornis.

Het gevolg was de invoering van een speciaal PTSS-protocol voor de politie­sector, waarmee al te stringente juridische erkenningsprocedures in principe werden omzeild. De NPB en de andere politiebonden besloten door te pakken nu het politieke ijzer toch op temperatuur was. Eind 2014 volgde een coulanceregeling waarmee ook reeds verjaarde PTSS-zaken voor erkenning en vergoeding in aan­merking kwamen. Voor alle duidelijk­heid: voor andere beroeps­ziekten – zoals een burn-out of de ziekte van Lyme – bleven de zwaardere eisen van de CRvB voor de erkenning van een beroepsziekte bij politie­mensen van kracht.

In de jaren na 2016 moest de NPB tot verdriet en woede vaststellen dat de zorgkant van het PTSS-beleid in toenemende mate werd overschaduwd door juridisch getouwgetrek over de financiële aanspraken die in het spel waren. NPB-voorzitter Jan Struijs besloot de gevolgen te laten docu­menteren in het boek Zie me staan, dat in 2018 verscheen. Schrijfster Trea van Vliet portretteert daarin zeven NPB-leden die door hun werk met PTSS worstelen.

Jan Struijs destijds: ‘De persoonlijke verhalen in dit boek maken duidelijk dat politiemensen met verwaarloosde mentale blessures door het korps, niet zo zorgvuldig worden behandeld als zou moeten. Op papier kan alles goed geregeld zijn maar dat zegt nog niets over de praktijk. Die is helaas om te janken. Ook de politiek mag zich door deze verhalen aangesproken voelen. De kille manier waarop het korps op de gezondheidsproblemen van deze collega’s heeft gereageerd, is immers voor een groot deel terug te voeren op de bezuinigingen die de politie de afgelopen tien jaar zijn opgelegd.’

Toenmalig politieminster Grapperhaus nam die handschoen op. In januari 2020 meldde hij de Tweede Kamer dat hij met de politiebonden en de korps­leiding ging werken aan 'een eigen PTSS-beleid'. Dat zou zorgen voor meer transparantie, meer tempo en minder druk voor de betrokken mensen, met als uitgangspunt dat de medewerkers bij de politie in dienst blijven. Dat jaar startten de gesprekken over een andere opzet van de onder­steuning van politiemensen die door hun werk gezondheidsklachten krijgen.

NPB-letselschadejurist Björn Vreeswijk: ‘De uitkomst van dat beleidsproces is een verbeterd stelsel voor alle beroepsgerelateerde gezond­heidsklachten. Dit vervangt per 1 april 2025 het bestaande stelsel, waarin de beroepsziekte en het dienst­ongeval centraal stonden. Voortaan staan aandacht en zorg voor de mede­werkers voorop; hun herstel en re-integratie moeten optimaal onder­steund worden.'