Onze ontmoeting vindt plaats in een vergader- en werklocatie op Utrecht-Centraal. Het is een locatie die Martijn regelmatig als thuisbasis gebruikt. Daarnaast is hij vaak te vinden binnen verschillende organisaties, waar hij al zijn zintuigen gebruikt om mogelijke kansen voor verandering en verbetering op te sporen. Iets wat hij dus ook binnen de Nationale Politie doet.

Ik ben technologiefilosoof, spreker en schrijver. Ook geef ik al 30 jaar les op allerlei niveaus, inclusief post­doc­toraal. Mijn passie ligt in kennisdeling, netwerkdenken en het bouwen van communities, van gemeen­schappen. Als zelfstandige en als onafhankelijk denker. Dat ondernemende heb ik al sinds mijn vijftiende. Vanuit die achtergrond kom ik op veel plekken, ook bij de politie.

Als je heel veel op een podium staat - voor mij is dat zo’n 180 keer per jaar - dan heb je kans dat er iemand van de politie in het publiek zit. Op een gegeven moment werd ik steeds vaker gebeld door politiemensen uit alle lagen van de organisatie met de vraag of ik eens wilde sparren. Toen dacht ik: ik kan dat dan als extern consul­tant doen - met de bijpassende beloning - maar eigenlijk kan ik beter onderdeel worden van de organisatie. Maar wel op mijn manier. Zo ontstond uit­eindelijk het idee van ‘vrijwillig team­chef van een niet-bestaand team’.

Ik wilde een rol creëren die niet in het systeem past. Formeel val ik onder de eenheid Midden-Nederland en sinds kort ook deels onder de Politie­academie. Mijn ‘team’ heet Team DIA, dat staat voor ‘diagonaal’. In dat team zitten structureel geen mensen. Voor elk afzonderlijk verbeteringsproject wil ik mensen verzamelen, die zich hier­voor in hun extra tijd specifiek willen inzetten. Niet hiërarchisch of sectoraal, maar dwars door de organisatie heen. Van noord tot zuid, oost tot west. Ik verbind dus mensen, kennis en ideeën die normaal nooit samen­komen. Zie het als een zwerm binnen de organi­satie, geen afdeling.

We bemoeien ons proactief – en ongevraagd – met complexe vraag­stukken waar anderen liever niet aan begin­nen. Denk aan de vernietiging van drugsafval. Ik stelde de vraag: waarom vernietigen we iets dat geld waard is? Er blijken namelijk bedrijven te zijn met interesse voor deze producten, als grondstof. Hennepvezel is bijvoorbeeld een prima isolatie­materiaal. Uiteindelijk leidde dat tot nieuwe aanbestedingen waarin her­gebruik is opgenomen. Dat scheelt miljoenen. Zulke interventies starten vaak met één simpele vraag: is dit eigenlijk wel logisch? Naar dit soort zaken - die misschien helemaal naast de kern van het werk liggen - ben ik steeds aan het speuren.

Als vrijwilliger kan ik me veel gemakke­lijker tussen lagen bewegen. Ik heb geen last van hiërarchie of interne belangen. En doordat ik ook op veel andere plekken in organisaties werk – van het ministerie van Defensie tot het Internationaal Strafhof – kan ik ervaringen en ideeën uitwisselen. Zie me maar gewoon als het oliemannetje dat beweging brengt in stroperige structuren.

Met nieuwsgierigheid, soms met verbazing. Tijdens mijn screening en gesprekken hoorde ik in elk geval: ‘Jij bent zo anders, dat zou weleens goed kunnen zijn voor de organisatie.’ Dat denk ik zelf ook. Kijk, de politie­organi­satie is in de kern een informatie­organisatie. De meeste medewerkers zijn helaas digitaal onvoldoende vaardig. Als politie investeren we in dure IT, maar niet in de mensen. Als je 65 procent van de collega’s, dat dage­lijks met beeldschermen werkt, vraagt wat ‘alt-tab’ doet, weet een groot deel het niet. Dat is geen onwil, maar onkunde. En vooral een gebrek aan training.

Medewerkers verspillen honderden uren per jaar aan het zoeken naar informatie of het herstellen van fouten. De systemen werken niet intuïtief, informatie stroomt niet goed en dat frustreert enorm. Bovendien zorgt het voor mentale overbelasting, wat werkplezier, effectiviteit én innovatie remt.

We moeten digitale fitheid ontwikke­len: leren omgaan met informatie, software, systemen. En daar ook ruimte voor maken in de werkcultuur. Bijvoorbeeld door tweewekelijkse lunchsessies waarin medewerkers hun slimme tips delen. Dat soort kleine interventies hebben een groot effect. Het begint gewoon met de erkenning dat digitale vaardigheden cruciaal zijn.

Bij individuele collega’s wel, die zijn vaak heel gemotiveerd. Maar binnen het systeem? Nee. Er is te veel bureau­cratie, angst en schaamte. We hebben het over digitale transformatie, maar niemand durft echt in te grijpen. Daar­door blijven we achter, terwijl de tools en kennis er allang zijn.

Ik wil dat collega’s zich vrij voelen om vragen te stellen en hulp te vragen. Er zit zoveel kennis op de werkvloer, maar we benutten die niet. Als we dat anders organiseren, kunnen we werk­druk verlagen, uitval voorkomen en innovatie versnellen. Ik wil daarom ook dat collega’s snappen wat ik doe en waarom. Dat ze weten dat ik er ben om te helpen. En vooral: dat het gesprek over digitale fitheid en pro­actieve verandering echt op gang komt. Niet morgen, maar vandaag.