Zijn eerste kennismaking met mede­zeggenschap kwam onverwacht. 'In de jaren negentig wilde ik de ME-oplei­ding volgen, maar mijn leidinggevende weigerde dat. Toevallig kende ik iemand uit de onderdeelcommissie en die heeft mijn klacht opgepakt. Twee maanden later mocht ik alsnog starten. Dat was mijn eerste ervaring met de kracht van medezeggenschap en ik was verkocht’, herinnert Andy zich. Wat begon als een persoonlijke overwinning groeide uit tot een roeping. Via zijn vader – destijds verantwoordelijk voor een deel van de politie-financiën – kwam hij in de Ondernemingsraad (OR) terecht. 'Zeker ook omdat mijn vader altijd zei dat medezeggenschap niet alleen belangrijk is voor de organisatie, maar ook voor je eigen ontwikkeling. Daar heeft hij gelijk in gehad.'

Na zestien jaar bij de politie maakte Andy de overstap naar consultancy. Hij begeleidde organisaties bij besluit­vormingsprocessen. Waarbij hij meteen ook zag hoe verschillend medezeggenschap internationaal is geregeld en wordt ingevuld. 'In de VS of Azië draait alles om vakbonden, echte ondernemingsraden kennen ze daar niet. In Duitsland daarentegen heeft de Betriebsrat zelfs mede­beslissingsrecht. Daar hebben mede­werkers dus vanuit de wet een beslissende stem bij belangrijke besluiten’, vertelt hij. ‘In Nederland zitten we daar precies tussenin. Een OR heeft absoluut formele rechten, maar de effectiviteit daarvan hangt helemaal af van de samenwerking met de bestuurder.’

Als hij daar verder op ingaat, citeert hij een simpele maar doeltreffende formule: ‘Effectiviteit is kwaliteit maal acceptatie. Eigenlijk zeg je dat een besluit inhoudelijk nog zo goed kan zijn; als het niet wordt begrepen of gedragen, loopt de uitvoering spaak. In dat kader vergroot medezeggenschap juist dat draagvlak. Mensen weten dat ze gehoord worden’, stelt hij. En dat horen hoeft absoluut niet ingewikkeld te zijn. 'Ik heb weleens tegen een OR gezegd: jullie zitten hier niet vanwege jullie intelligentie, maar omdat jullie bij de koffieautomaat luisteren naar wat er leeft. Dáár ligt de kracht: in het contact met collega’s, niet in dikke beleidsstukken. Als je dat vrij door­vertaalt, wordt de kracht van een OR-lid dus bepaald door deze sociale kwaliteiten.’

Daarom waarschuwt hij voor een valkuil dat medezeggenschappers zelf te ver van de werkvloer raken. 'Dan krijg je precies hetzelfde probleem als bij managers die alles van achter hun bureau besluiten. Als de OR niet meer weet wat er leeft, verliest deze zijn legitimiteit.' Daarom houdt hij een pleidooi voor herstel van de onder­deelcommissies die vroeger binnen de politie actief waren. 'Dat waren de sociale antennes van de organisatie: dicht bij de praktijk, met oog voor signalen en cultuurproblemen. Sinds de afschaffing ervan is er een gat ontstaan.'

Met de blik naar de komende OR-verkiezingen doet hij een dringende oproep. ‘Medezeggenschap is meer dan een formeel recht; het is een manier om de organisatie menselijker en effectiever te maken. Door te stemmen bepaal je wie namens jou aan die overlegtafel zit, wie luistert naar de verhalen bij de koffie­automaat en wie zorgt dat jouw stem doorklinkt in besluiten.’ Andy vat het nuchter samen: 'Een goede OR is geen roepende aan de zijlijn, maar een brug tussen beleid en praktijk. Stemmen is dus niet alleen een recht. Het is investeren in een organisatie waar mensen écht gehoord worden.'